છંદ- ૫ પૃથ્વી

                  First published on Oct 18, 2011
છંદ- ૧, ૨,  ૩ અને ૪ માં અક્ષરના માપ વિષે જાણ્યું.
હવે આપણે સીધા છંદ પર આવીએ-

પૃથ્વી છંદ–

આ છંદમાં વિશેષતઃ અક્ષરોની સંખ્યાનો મેળ જોવા મળે છે.
આ છંદમાં કુલ ૧૭ અક્ષર હોય છે.
તેનું લગાત્મક રૂપ છે-

લગા લલલગા લગા લલલગા લગા ગાલગા (કુલ ૧૭ અક્ષર)

અહીં એક ગુરુને સ્થાને બે લઘુ કે બે લઘુને સ્થાને એક ગુરુ લઈ શકાય નહીં.
સામાન્યતઃ આ છંદ અગેય કહેવાય છે. આ છંદમાં આઠમા અક્ષરે યતિ આવે છે.
આ છંદમાં ઘણું કરીને સૉનેટ લખાયા છે.
ઉદાહરણ–

પડ્યા જખમ સૌ, સહ્યા સહીશ હું હજીયે બહુ,
ગણ્યા નવ કદી, ગણું નવ કદી, પડે છો હજુ;
અપાર પડશે અને જિગર હાય ! આળું થયું,
કઠિન ન બનો છતાં હૃદય એ જ ઇચ્છું, પ્રભુ !
–કલાપી

કદી ન તગડીશ, લે વચન ! સાથિસંગી અહો,
જરા ઉચલ ડોક; દૂર નથી જો વિસામો હવે.  (ઉચલ – ઊંચી કરે)
–બળવન્તરાય ક. ઠાકોર

ઘણુંક ઘણું ભાંગવું, ઘણ ઉઠાવ મારી ભુજા !
ઘણુંક ઘણું તોડવું, તું ફટકાર ઘા, ઓ ભુજા !
–સુંદરમ્

સજે ગગન યામિની, રૂપલ ભવ્ય તારે મઢી
ગૃહે ટમટમી  દિવા, હરખ આશ સંગે જલે…
–રમેશ પટેલ (આકાશ દીપ)

…ક્રમશઃ